Không gian phụ trong nhà chung cư

Bản thân trong một căn nhà, dù là nhà phố hay chung cư đều có những nguyên lý, phân ra được những không gian tĩnh và động. Không gian động là những không gian mang tính chất có nhiều sinh hoạt diễn ra: ăn uống, tiếp khách, sinh hoạt gia đình, vui chơi giải trí; không gian tĩnh là những không gian dành cho phòng ngủ, phòng đọc, làm việc, phòng thờ… đó là hai không gian chính cần được bố trí theo cụm.

Ngoài hai không gian chính là không gian tĩnh và không gian động đó, bắt buộc trong thể loại nhà ở nào cũng cần có không gian phụ trợ. Không gian này quan trọng không kém các không gian kia. Nó được hiểu là không gian nhà vệ sinh, cần đảm bảo thông thoáng và ánh sáng, hành lang, ban công. Thói quen sử dụng của người Việt Nam nói chung rất cần nơi để giặt quần áo và phơi phóng đón được ánh mặt trời. Ở các nước phát triển, họ ít phơi quần áo mà người ta quen dùng máy giặt, máy sấy. Đó cũng là một thói quen rất cần được chú ý, lý do tại sao? Những khu tập thể cũ như Kim Liên, Trung Tự, toàn bộ mặt chính để nhìn từ ngoài vào, toàn là quần áo và song sắt. Đó chính là yêu cầu đặt ra với những KTS trong việc thiết kế một không gian đủ thông thoáng nhưng cũng thật kín đáo, phù hợp với mỹ quan khu ở. Những điều này đều thuộc quy trình thiết kế, công năng cần có sự chuẩn bị cẩn thận ngay từ ban đầu. Người thiết kế có thể đưa hết những tham số đó vào để làm việc. Đó là điều thứ nhất.

Không chỉ trong những khu tập thể cũ, những khu chung cư mới hiện nay vừa xây dựng xong cũng không thoát khỏi thực tại này. Sau khi được nhận nhà ít lâu, những ban công, mặt tiền căn hộ đều biến thành chỗ phơi quần áo, và... chuồng cọp.

Điều này dẫn tới cái bếp ở trong một căn hộ chung cư Việt khác hẳn bếp của căn hộ nước ngoài. Vì đồ ăn thường mua cho cả tuần và đã được sơ chế sẵn, đóng hộp nên quá trình nấu nướng rất nhanh và đơn giản, thường không gian bếp rất đẹp và sạch, bởi các thiết bị hiện rất được đầu tư thẩm mỹ cao.

Ở Việt Nam, cách chuẩn bị bữa ăn tạo ra hai vấn đề: mùi và khu ướt. Vì vậy, việc bố trí không gian bếp trực diện lối vào như ở nước ngoài trong nhiều trường hợp lại là phản tác dụng. Người thiết kế, chưa đặt mình vào cuộc sống của một gia đình trong căn chung cư, sẽ có bao nhiêu sinh hoạt, bao nhiêu tình huống trong quá trình ở.

Yếu tố thứ hai cần xác định khi thiết kế căn hộ chung cư là đặc trưng khí hậu. Đây hoàn toàn là vấn đề vùng miền. Ở nước châu Âu, chung cư sử dụng hình thức cửa kính rất kín. Việt Nam với đặc thù khí hậu nhiệt đới gió mùa, thiết kế nhà chung cư cần hướng đến tổ chức những luồng gió đối lưu trong không gian. Không thể duy trì mô hình các căn hộ thông gió cưỡng bức và làm mát nhân tạo như sử dụng điều hòa tràn lan. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe của con người. Giải pháp để tổ chức những luồng khí đối lưu, đó là giải pháp tổng thể khi thiết kế công trình, đón gió và chắn nắng hợp lý.

Sử dụng vách ngăn thoáng che không gian phụ
và bố trí điều hòa trên mặt đứng

Trên nguyên tắc, các căn hộ chung cư dù bé hay lớn, dù trung bình hay cao cấp đều được thiết kế theo đúng nguyên lý. Dù là diện tích nhỏ hay lớn thì toàn bộ phòng chức năng đều cần đủ. Không phải khi chúng ta thiết kế với một diện tích nhỏ thì sẽ bỏ bớt một số không gian đi, rõ ràng người sử dụng sẽ không dùng được.

Với không gian rộng, những phòng chức năng có thể tách biệt và chuyên môn hóa, còn không gian nhỏ, sự đa chức năng được tận dụng tối đa. Phòng khách có thể trở thành phòng làm việc và ngược lại.

Không gian thờ là không gian khác biệt hẳn của một căn hộ chung cư Á Đông với các nước phương Tây. Thường có những hướng chính, được xem phong thủy kỹ lưỡng, và là không gian khá trang nghiêm. Phần lớn khách hàng mua chung cư đều thuê thiết kế lại, đa phần do bố trí công năng trong căn hộ không hợp lý. Dù là diện tích nhỏ hay lớn, cố gắng thiết kế tối đa số phòng được tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên. Thiết kế hiện tại có rất nhiều mặt bằng tổ chức như phòng ngủ hay phòng vệ sinh rất tối, không có bất cứ một cửa sổ nào tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên. Chưa kể là đôi khi công năng bị đảo, ví dụ: đi vào cửa chính lại đi qua phòng ngủ, hoặc ban công phòng khách lại nhìn thẳng ra chỗ phơi quần áo. Nhấn mạnh lại, đó chính là vấn đề tổ chức không gian phải linh hoạt. Với những căn hộ nhỏ, dành cho các gia đình nhỏ, phòng khách và phòng ngủ đôi khi chỉ cần một vách ngăn mở, hoặc một bức bình phong. Khi cần thiết có thể bỏ ra để mở rộng không gian đón tiếp bạn bè, sinh hoạt tập thể...

Mặt bằng căn hộ chung cư có khu phụ trợ tập trung

Thiết kế kiến trúc chỉ là một vấn đề, câu chuyện còn lại là bài toán xã hội. Trong một khu chung cư dù nhỏ hay lớn, đều đủ những yếu tố cần thiết, những hoạt động, môi trường. Đây là một bài toán xã hội, trong đó thiết kế chỉ tham gia một phần.

Nguyễn Lê Tùng
Nguồn ảnh: Internet
Theo Tạp chí Kiến trúc Việt Nam số 06/2011

* Tư vấn thiết kế Phòng Giặt: